welzijn & zorg
Internering: van gevangenis naar zorg
‘Je kan de maatschappij niet beschermen zonder zorg te dragen voor wie geïnterneerd is’
Internering is nog niet voor iedereen een helder begrip. De officiële definitie luidt: een beveiligingsmaatregel van onbepaalde duur voor een persoon die een misdrijf heeft gepleegd, maar die door zijn of haar psychische kwetsbaarheid en/of verstandelijke beperking onvoldoende in staat was om de daden die tot het misdrijf geleid hebben, te controleren. Internering wordt dan als maatregel opgelegd om de maatschappij te beschermen én de nodige zorg en begeleiding te voorzien zodat de persoon op termijn weer een plaats in de maatschappij kan innemen.
“Er zijn twee manieren waarop je met geïnterneerde personen kan omgaan: je kan een vergeetput graven en iedereen daar in stoppen. Dan is de maatschappij beschermd, want ze kunnen niets meer doen. Maar je kan er ook mee aan de slag gaan en hun onderliggende problematiek aanpakken. Ze worden juridisch niet verantwoordelijk gesteld voor de feiten die ze gepleegd hebben, dus ze moeten niet gestraft worden, maar zorg krijgen. In een aangepaste setting, niet in de gevangenis”, aldus Jeroen.
“Je kan de maatschappij niet beschermen zonder zorg te dragen voor deze mensen”, legt Jeroen uit. “Wanneer iemand met een psychische kwetsbaarheid beseft dat hij een psychisch probleem heeft, en hij zijn medicatie trouw neemt, dan kan die gewoon weer naar buiten. Dan is de kans op nieuwe feiten immers heel klein. Maar als er niet gewerkt wordt aan de psychische kwetsbaarheid van die persoon en de medicatie niet juist afgestemd wordt, dan blijft hij potentieel gevaarlijk en kan je hem niet zonder gepaste begeleiding buitenlaten. Zorg dragen voor patiënten en de maatschappij beschermen hangen dus heel nauw samen.” België werd door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een aantal keer veroordeeld voor het gebrek aan de zorg voor geïnterneerden. In 2016 besloot het Hof een pilootarrest te vellen: alle individuele arresten werden opgeschort zodat ons land de tijd kreeg om fundamenteel iets te doen aan het beleid. Die opschorting loopt af in december 2018. Daarna kan het Hof in principe opnieuw uitspraken doen in individuele dossiers waarbij geïnterneerden te lang in de gevangenis blijven, of geen aangepaste zorg krijgen. Jeroen vermoedt echter dat het zover niet meer zal komen: er zijn ondertussen heel wat opvangplaatsen bijgekomen, waardoor de wachttijden aanvaardbaar zullen zijn.
Doorstromen naar opvolgtrajecten
Jeroen coördineert de uitwerking van het Vlaamse actieplan zorg- en dienstverlening aan geïnterneerden. “Samengevat wil het plan ervoor zorgen dat geïnterneerden die daar klaar voor zijn, terechtkunnen in alle voorzieningen waar Vlaanderen voor bevoegd is. Denk aan voorzieningen van het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap, de centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG), initiatieven voor beschut wonen (IBW), psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT), de verslavingszorg en ouderenzorg… Dat zijn een aantal van de belangrijkste voorzieningen waar deze patiënten terecht zouden moeten kunnen.”
“Onze focus ligt vooral op hoe we geïnterneerde personen die er klaar voor zijn zo vlot mogelijk kunnen laten uitstromen naar andere voorzieningen waar Vlaanderen bevoegd voor is”, benadrukt Jeroen. “Om de gevangenissen te ontlasten kunnen we inzetten op de rechtstreekse uitstroom, maar ook op de onrechtstreekse uitstroom vanuit plaatsen die speciaal voor mensen met een interneringsstatuut voorzien zijn, zoals een FPC of een medium security afdeling in een psychiatrisch ziekenhuis. Van daaruit kunnen ze bijvoorbeeld doorstromen naar een reguliere voorziening van het VAPH of beschut wonen.”
“De FPC’s krijgen een specifieke plaats in het actieplan omdat zij nieuwe spelers zijn in het zorglandschap voor geïnterneerden. Als behandelsetting situeren ze zich tussen een gevangenis en een ziekenhuis voor hoogrisicopatiënten. De focus moet echter niet alleen op de FPC’s liggen. We moeten ervoor zorgen dat we aan de achterdeur staan van alle gespecialiseerde zorgvoorzieningen voor geïnterneerden, om ervoor te zorgen dat wie klaar is om daar buiten te stappen, goed terechtkomt in een opvolgtraject in reguliere diensten en voorzieningen”, besluit Jeroen.