'Er zit heel wat talent in de gevangenis’

Twee jaar lang bezochten groepjes leerlingen van het Secundair Kunstinstituut om de vier weken de gevangenis, samen met hun docenten. In workshops nodigden ze gedetineerden uit om samen met hen te tekenen in 25 schetsboeken. Op die manier maakten jongeren kennis met de gesloten wereld van de gevangenis en ontstond er een dialoog. 

De schetsboeken worden nog tot 14 juli getoond in het ‘S.M.A.K. Beweegt Paviljoen’, samen met een documentaire over het maakproces, onder de naam The Borderline Books. Uitgeverij Hannibal bundelde een selectie van tekeningen uit de schetsboeken in Prison Drawings, een boek dat verspreid wordt op 1.000 exemplaren.
 

Tekenen is universeel

“Het was niet de eerste keer dat het Secundair Kunstinstituut Gent en het S.M.A.K. samenwerkten met de gevangenis”, zegt Bjorn Callens. “In 2012 werden er binnen het project JAILpostMAIL postkaarten uitgewisseld en creatief beantwoord tussen studenten en gedetineerden. De resultaten werden toen getoond in de stadstentoonstelling TRACK.”

“Met The Borderline Books wilden we in eerste instantie een cultureel aanbod voor gedetineerden voorzien. Er is een grote vraag naar creatieve vorming en gedetineerden hebben er vaak nood aan om hun verhaal te vertellen. Het projectvoorstel vanuit het S.M.A.K. en het Secundair Kunstinstituut kwam mooi tegemoet aan deze vraag. Het boek en de expo waren initieel dus geen doel, maar ze ontstonden organisch door samen te werken met deze partners.”

“Om te tekenen is er geen taal nodig en spelen cultuurverschillen geen rol” “Het concept was heel eenvoudig en laagdrempelig, wat nodig was omdat de gevangenis van Gent vooral een arresthuis is en er een grote doorloop is van mensen. Met dit project konden we heel wat mensen bereiken, omdat er geen taal nodig is om te tekenen en omdat cultuurverschillen daarbij niet uitmaken”, zegt Bjorn Callens. “Tekenen is universeel. Iedereen mocht ook vrij tekenen. Er werd geen thema of onderwerp opgelegd. Wel werden er in de workshops verschillende technieken aangeleerd voor wie dat wilde.”

“Heel wat gedetineerden werkten aan de boeken mee.  Gedetineerden hoefden trouwens niet per se deel te nemen aan de workshops; de schetsboeken konden ook via de gevangenisbibliotheek worden uitgeleend, zodat mensen ook in hun cel konden tekenen.” 

Brug naar de samenleving

“Het project vormt een brug tussen gedetineerden en de samenleving”, zegt Koenraad Polfliet. “Voor de gedetineerden was het een heel positieve ervaring. De leerlingen waren oprecht in hen geïnteresseerd. Het project toont ook aan dat er in de gevangenis heel wat talent zit. In de boeken zie je niet wie wat heeft getekend. Dat vind ik mooi.”

“Studenten beseften dat gedetineerden ook maar gewoon mensen zijn”En de studenten? “Voor hen is het altijd heel spannend”, vertelt Bjorn Callens. “Niemand komt hier zomaar binnen, iedereen wordt grondig gescreend en er zijn een heleboel veiligheidsregels. Ook materiaal kan natuurlijk niet zomaar worden binnengebracht. Maar ook de studenten waren erg positief, en je merkt wel dat hun beeldvorming over de gevangenis en de mensen die daar leven toch verandert door zo’n project. Er waren gedetineerden bij die echt keigoed konden tekenen. Dat hadden studenten niet direct verwacht. En door samen te werken beseften ze dat gedetineerden ook maar gewoon mensen zijn. Dat vind ik heel belangrijk.” 
 

The Borderline Books is een samenwerking tussen S.M.A.K., het Secundair Kunstinstituut, De Rode Antraciet en de Gevangenis Gent. Het boek Prison Drawings is te koop in het S.M.A.K.