Zeelucht maakt vrij

Tussen de zee en het bos, te midden van de duinen van De Haan, ligt een complex van oude en nieuwe gebouwen. De eerste dateren uit de jaren 1920. Je herkent ze aan de typische cottagestijl van destijds: een schuin dak met oranje dakpannen, een witte gevel en kleine raamverdelingen. Links van die historische gebouwen zie je een aantal nieuwe vleugels. Die vallen vooral op door hun golvende daken. Ze geven je de indruk van een wiegende zee.

Witte pest

De zeelucht, die kan je hier proeven, ruiken en ademen. Ze prikkelt je neusgaten en geeft je instantenergie. Het Zeepreventorium ligt niet toevallig hier. In de jaren 1920, toen het preventorium werd gebouwd, stond De Haan bekend om zijn kuurtoerisme. Maar er werden ook verschillende curatieve verblijven voor de opvang van arbeiderskinderen opgericht. Aan het einde van de negentiende eeuw leefde de werkende klasse in ellendige omstandigheden: hun gezondheid verzwakte door slechte huisvesting, ondervoeding en zwaar werk. Veel mensen leden aan tbc, ‘de witte pest’. Om te vermijden dat kinderen besmet raakten en de ziekte zich verder zou ontwikkelen, lanceerde de overheid allerlei initiatieven. Een daarvan was de opname van kinderen in preventoria voor een gezondheidskuur. Ze kregen er voldoende voedsel en konden genieten van zon, zee en buitenlucht.

Liever constructief

Het Zeepreventorium was een van de bekendste preventoria uit zijn tijd en genoot sinds zijn beginjaren een sterke reputatie. In de jaren 1950 kende de instelling onder leiding van dokter Fernand Alexander een ongekende bloei. “Zijn toenmalige collega’s omschrijven hem als een bijzonder streng man, maar ook een dynamisch iemand met een duidelijke visie”, vertelt huidig hoofdarts Ann De Guchtenaere. “Hij ging uit van de jongeren hun kwaliteiten, gaf zo weinig mogelijk medicatie en legde de nadruk op een goede conditie en fysieke gezondheid. Vandaag hanteren we nog altijd die constructieve aanpak. Tegelijk lichten we de jongeren goed in over de medicatie die ze wél krijgen. Omdat ze die ook effectief moeten gebruiken.” In de tijd van dokter Alexander start het Zeepreventorium met de behandeling van chronische en allergische aandoeningen. Na zijn dood kwam Hilde Franckx in 1980 aan het hoofd. De opkomst van de antibiotica in die jaren deed het aantal tuberculosepatiënten drastisch dalen, waardoor het centrum zijn focus verlegde naar astmapatiënten. Met de jaren werd het Zeepreventorium een belangrijke voorloper in de behandeling van mucoviscidose en van aandoeningen op de luchtwegen. Later, in de jaren 1990, konden er ook obesitaspatiënten terecht. Vandaag worden er zelfs kinderen met brandwonden, eczema, cvs, diabetes of metabole aandoeningen behandeld. “We hebben daarvoor alle faciliteiten voorhanden”, vertelt gedelegeerd voorzitter Rudi Reyntjens.

Van overleven naar leven

In de loop der jaren wordt de aandacht voor de psychosociale aspecten van de aandoening almaar belangrijker. Ann De Guchtenaere: “Terwijl de behandeling vroeger vooral draaide om ‘overleven’, willen we vandaag dat kinderen en jongeren met een chronische aandoening leren ‘leven’. Om dat te kunnen, moeten ze zich goed in hun vel voelen. Daarom werken we sterk aan een positief zelfbeeld en proberen we hen van binnenuit, intrinsiek, te motiveren om hun ziekte te aanvaarden en ermee aan de slag te gaan.”

Feestje

‘Ik heb er goede en slechte momenten gehad.’ ‘Een jaar om nooit te vergeten.’ ‘Ik mis jullie xx.’ De teksten en het beeldmateriaal die vroegere patiënten online posten, tonen het leven zoals het is in het Zeepreventorium. Kinderen en jongeren in het Zeepreventorium hebben doorgaans een stevige revalidatie voor de boeg. Ze verblijven er – ambulant of residentieel – in leefgroepen. Rudi Reyntjens: “Daar leren ze wat hun aandoening inhoudt en hoe ze ermee kunnen omgaan. Het doel is dat zij – met hulp van hun omgeving – op termijn op eigen benen kunnen staan.” Het centrum beschikt daarvoor over de nodige therapeutische accommodatie en een multidisciplinair team om de kinderen te begeleiden. De weg die ze samen afleggen, is vaak niet gemakkelijk. “Daarom hechten we veel belang aan een warme opvang en een huiselijke sfeer”, stelt Rudi Reyntjens. “Hier wordt regelmatig een feestje georganiseerd.” Ann De Guchtenaere knikt: “Maar we doen ook alledaagse dingen, zoals een strandwandeling met een ijsje of gezellig samen tv-kijken.” Al sinds de oprichting van het Zeepreventorium in 1923 kunnen de jongeren er ook naar school. Vroeger vonden de lessen vaak plaats in open lucht. Vandaag trekken de kleinsten naar de (overdekte) Basisschool aan Zee en kunnen de ouderen in het Zeelyceum terecht.

Op naar volwassenheid

Binnenkort viert het Zeepreventorium zijn 95 jaar. Het groeide uit van een initiatief tegen tbc tot een centrum voor jongeren met verschillende chronische aandoeningen. Maar dat is niet het einde van het verhaal, weten Rudi Reyntjens en Ann De Guchtenaere. “We willen de maatschappelijke noden blijven opvolgen en beantwoorden. Het Zeepreventorium gelooft sterk in een holistische aanpak van bij de start. Dit betekent kinderen en jongeren vanop jonge leeftijd mee begeleiden naar een zelfstandige en kwaliteitsvolle volwassenheid.”