Zorg voor mantelzorg
Mantelzorg komt meer en meer op de radar van professionele hulpverleners. Door de vermaatschappelijking van de zorg komt de focus meer te liggen op het informele netwerk van de zorgvrager. De kinderen van een ouder met dementie, een partner van een verkeersslachtoffer of de broers en zussen van een man met psychische problemen: in veel gevallen gaat het om krachtige mantelzorgers die kunnen optreden als volwaardige partners van de hulpverleners. Tegelijkertijd hebben mantelzorgers ook eigen vragen en noden en is het van belang dat ze gesteund worden.
Voor mantelzorgers is een goede samenwerking met hulpverleners enorm belangrijk. Hulpverleners zijn opgeleid om kwetsbaren te helpen, maar niet altijd om om te gaan met de mensen rondom de patiënten of de cliënten.
Een mantelzorger getuigt: "Als mantelzorger moet je zoveel doen en onthouden. Een goede samenwerking met de hulpverleners is echt nodig. De een helpt een handje, de ander geeft advies, nog een ander neemt de tijd om even te praten. Maar het moet ook allemaal afgestemd zijn op elkaar."
En vanuit het standpunt van de hulpverlener:
"Plots stond daar familie... In de opleiding hadden we te weinig geleerd over hoe we die konden bijstaan. Ik moest zelf op zoek naar informatie en praktische tools om dergelijke gedeelde zorgsituaties aan te pakken."
Docenten vanuit verschillende instellingen werkten samen aan een handboek, over de muurtjes heen. Omdat mantelzorg het thema bij uitstek is dat multidisciplinair behandeld moet worden. Ze stelden een boek samen voor zorg- en verpleegkundigen, ergo- en kinesitherapeuten, sociaal werkers, thuisbegeleiders, psychologisch consulenten, en mantelzorgers zelf. Het boek bestaat uit twee delen. Een theoretisch deel 'Visies op mantelzorg' en een tweede deel 'Aan de slag met mantelzorg' met tien vragen waarop een hulpverlener kan focussen als hij mantelzorgers ondersteunt.
Visies op mantelzorg
Wat is mantelzorg? De specialisten starten het boek met aanverwante begrippen zoals (in)formele zorg, burenhulp, sociaal netwerk, lotgenotencontact, vrijwilligerswerk etc. uit te leggen, om dan te komen tot een definitie van 'mantelzorger' zoals die in het Vlaams Mantelzorgplan beschreven staat: ‘De natuurlijke persoon die vanuit een sociale en emotionele band een of meer personen met verminderd zelfzorgvermogen, niet beroepshalve maar meer dan occasioneel, helpt en ondersteunt in het dagelijkse leven.' Ze gaan daarna verder in op het feit dat mantelzorg mensen 'overkomt', dat het vaak voorkomt en dat het méér is dan gebruikelijke zorg. Het kan erg intensief zijn. Ze schetsen ook een profiel van de mantelzorger en van degenen die mantelzorg ontvangen.
Wat is de rol van mantelzorg in de samenleving? Het boek gaan dieper in op sociodemografische ontwikkelingen en het beleid. Hoofdstuk 3 schetst de theorie rond draaglast en draagkracht van mantelzorgers en welke copingstrategieën ze ontwikkelen om met de bijhorende stress om te gaan. Een laatste theoretisch deel van het boek focust op de nieuwe rolverdeling tussen professionele hulpverleners en mantelzorgers.
Tien vragen om als hulpverlener op te focussen
Het tweede - meer praktisch gerichte deel van het boek - stelt de lezer tien vragen om bij stil te staan in de praktijk:
1. Hoe ga ik op zoek naar mantelzorgers?
2. Hoe weet ik hoe het met de mantelzorger gaat?
3. Hoe werk ik samen met mantelzorgers?
4. Hoe informeer ik mantelzorgers?
5. Hoe verhoog ik de draagkracht?
6. Hoe herken ik eenzaamheid bij mantelzorgers en wat kan ik doen?
7. Hoe ga ik om met verschillen tussen mijn normen en die van de mantelzorger?
8. Hoe ga ik om met conflicten in de mantelzorgsituatie?
9. Hoe ga ik in mijn organisatie om met mantelzorg?
10. Hoe ga ik om met privacy in een mantelzorgsituatie?
Meer lezen, en het antwoord op de tien vragen ontdekken? Dat kan in het boek Zorg voor mantelzorg: Benedicte De Koker - Leen Heylen - Jeroen Knaeps - Jan Steyaert - Joris Van Puyenbroeck (red.). Zorg voor mantelzorg. Handboek voor studenten en professionals in zorg en welzijn. Van In, 2018, 24,5 euro, ISBN 978-90-306-8992-8