welzijn & zorg

Zorg gaat voor ambitieus klimaatengagement

Voorzieningen scannen hun energieverbruik en nemen maatregelen
1.02.2019
Foto's
Jan Locus

Twee jaar geleden ondertekenden het beleidsdomein WVG, acht koepelorganisaties in de zorg en het Vlaams Energiebedrijf (VEB) het klimaatengagement. Daarin beloven ze – onder andere – 2,09% energie te besparen per jaar, nieuwbouw bijna energie-neutraal (BEN) te maken vanaf 2018 en gratis energiescans aan te bieden aan zorgvoorzieningen. 

Heel wat zorgvoorzieningen – vooral in de gehandicaptenzorg en woonzorgcentra - vroegen het afgelopen jaar al zo’n energiescan aan, waarbij nagegaan wordt welke maatregelen en ingrepen er mogelijk zijn om energie te besparen. Die scans worden uitgevoerd via een raamovereenkomst met studiebureaus. De aanbesteding, het kwaliteitskader,  de controle en opvolging coördineert het Vlaams Energiebedrijf. De ingrepen die na zo’n scan het vaakst aangeraden worden, zijn het isoleren van leidingen en daken, het optimaliseren van de verwarming, koeling en ventilatie, het plaatsen van energiezuinige verlichting en duurzame energieopwekking. “De voorziening die een scan laat uitvoeren verbindt zich er toe de maatregelen met een terugverdientijd onder de 5 jaar ook daadwerkelijk uit te voeren. Voor maatregelen met een langere terugverdientijd kan er ondersteuning aangevraagd worden. Voor alle vragen over het uitvoeren van de maatregelen staan we de voorzieningen met raad en daad bij”, zegt Elise Steyaert van het Vlaams Energiebedrijf. 

“De ondersteuning loopt op tot 350.000 euro subsidies voor ingrepen en de voorzieningen hebben 5 jaar de tijd om deze uit te voeren”, legt Elise uit. “Maar niet elke aanvraag leidt tot subsidies: hoe meer en hoe langer er CO² bespaard kan worden, hoe hoger de ‘score’ die kan leiden tot subsidies. Extra punten kunnen verdiend worden wanneer de ambitie zo hoog mogelijk ligt, nl. dat er gestreefd wordt om zo veel mogelijk van het energiebesparingspotentieel te benutten. De subsidies dekken ook maximaal 60% van de kosten. De oorspronkelijke terugverdientermijn moet tussen de 5 en de 45 jaar liggen, en de terugverdientijd kan niet onder de vijf jaar zakken. De eerste 885 scans berekenden al zo’n 6.500 energiebesparende maatregelen, met dit potentieel moeten we het streefcijfer om 27% meer energie-efficiëntie tegen 2030 kunnen halen.” 

Ambitieus engagement
De zorg is geen evidente sector om dit soort engagement aan te gaan. Elise legt uit waarom: “De zorgsector is zeer energie-intensief met zeer hoge hygiëne en comforteisen. Het is in ieder geval best ambitieus zo’n grootverbruiker die de sector toch wel is: de meeste voorzieningen werken het jaar rond, dag en nacht, vaak in een comforttemperatuur tussen de 22 en 24 graden. Daarnaast gebruiken ziekenhuizen apparatuur die veel energie vraagt. Laboratoria vragen ook om een heel schone lucht waardoor de ventilatie er permanent op volle toeren draait, wat ook het nodige verbruik met zich meebrengt.” 

De zorg ontzorgd
De scan is gratis voor wie de maatregelen met terugverdientijd onder de vijf jaar uitvoert. Als ze die niet uitvoeren moeten ze die terugbetalen. “Dat boezemde sommige voorzieningen wat angst in,” zegt Elise, “maar als ze hoorden hoe interessant deze maatregelen zijn omdat ze een blijvende kostenbesparing realiseren met een lage investeringskost, dan zien ze het meestal toch wel zitten. Het gaat dan standaard over vernieuwen verlichting, regeltechnische optimalisaties en installaties voor verwarming en airconditioning. Het zou dan maar al te gek zijn om de energiescan wel te betalen en de maatregelen niet uit te voeren.”
Bij het aanraden van ingrepen en maatregelen focust het Vlaams Energiebedrijf heel bewust niet alleen op de quick wins zoals zonnepanelen en verlichting. Elise legt uit waarom: “Isoleren is vaak een moeilijkere ingreep met een wat langere terugverdientijd, maar tegelijk is het ook een heel duurzame ingreep met een klimaatimpact op lange termijn. In regel probeer je eerst je energievraag te verminderen door je voorziening goed in te pakken met isolatie, en daarna probeer je de restvraag naar energie zo duurzaam mogelijk op te wekken, bijvoorbeeld met zonnepanelen.” 
“We werken nu ook met raamovereenkomsten voor leveranciers van alle verschillende ingrepen. Voorzieningen kunnen daar eenvoudigweg op intekenen om zonnepanelen, isolatie, verlichting en verwarming aan te kopen. De zorgsector moet zich kunnen focussen op de zorg, en zich geen zorgen maken over energiebesparingen. We willen hen echt ontzorgen op dat vlak. De meerwaarde zit in het kwaliteitskader en de opvolging waar wij voor zorgen. We behouden de band met de leveranciers en controleren of ze hun beloftes waarmaken houden. We treden op als aankoopcentrale, volgen de regels van openbare aanbestedingen  en nemen hier onze verantwoordelijkheid in kwalitatieve dienstverlening op.” 
“Eind 2018 werden er al 855 zorgvoorzieningen doorgelicht met een energiescan. Goed voor een besparing van maar liefst 14,17 miljoen euro aan energiekosten per jaar. Naast het feit dat het klimaat daar flink bij gebaat is, kan dat bedrag kan dan weer geïnvesteerd worden in wat er echt toe doet in de zorg: het personeel bijvoorbeeld.”