welzijn & zorg

Wat organisaties moeten weten over hun vrijwilligers

Onderzoek Universiteit Gent

De Universiteit Gent en Vrijwilligerswerk werkt werkten samen om 1825 Vlaamse vrijwilligers te bevragen over wat hen motiveert. Wat kunnen organisaties hieruit leren om nog effectiever vrijwilligers te rekruteren? 

De bevraagde vrijwilligers geven aan zich in de eerste plaats te engageren omdat ze het maatschappelijk belang van vrijwilligerswerk groot vinden (96%). Naastenliefde speelt dus een grote rol. Daarnaast doen ze vrijwilligerswerk omdat ze de taken interessant vinden (94%) en omdat deze taken ervoor zorgen dat ze zich goed voelen (91%). Sociale principes, zichzelf ontplooien en professionele contacten opdoen spelen minder. 
Mannen en vrouwen hechten ongeveer dezelfde rangschikking aan deze motieven. Opvallend is wel dat onder de bevraagde vrijwilligers vrouwen een hoger “investeringsmotief” laten optekenen. Zij doen aan vrijwilligerswerk omdat ze hopen externe voordelen te bekomen, zien het als een investering die lonend is buiten de context van het vrijwilligerswerk. Bijvoorbeeld sociale contacten leggen die van pas kunnen komen op de arbeidsmarkt. 
“70% van de bevraagde vrouwen geeft aan vrijwilligerswerk te doen om nieuwe vaardigheden op te doen, tegenover 55% van de bevraagde mannen. 35% van de bevraagde vrouwen schuift het opdoen van professionele contacten naar voren, tegenover slechts 26% van de mannen”, aldus onderzoeker Hannah Van Borm van de UGent. 
Vrijwilligers zijn vooral gericht op hun taken
De analyse wijst ook uit dat vrijwilligers zich nauwer verbonden voelen met de specifieke taken die ze uitvoeren dan met hun vrijwilligersteam of vrijwilligersorganisatie. Kritiek op die taken komt harder aan dan kritiek op het team of de organisatie. Als ze een taak succesvol uitvoeren, zien ze dat als een persoonlijk succes. Een compliment nemen ze persoonlijk, en wanneer een vrijwilliger kritiek krijgt, zal die dat vaak als beschamend aanvoelen. 
“We raden vrijwilligersorganisaties dan ook aan mensen uit te nodigen een specifieke, duidelijk afgebakende taak op te nemen en hen niet meteen te vragen een vaste vrijwilliger te worden. Zo kunnen vrijwilligersorganisaties (kandidaat-)vrijwilligers oproepen om een steentje bij te dragen, zonder dat zij hiervoor een groot en langdurig engagement moeten aangaan”, aldus Koen Vermeulen, trainer en consultant bij Vrijwilligerswerkwerkt. “We denken ook dat aanwerven op basis van taken, in combinatie met veel waardering voor de vrijwilliger tijdens zijn engagement, ervoor kan zorgen dat vrijwilligers zich echt goed voelen in de organisatie en de werking als positief ervaren. Op die manier kan de focus verschuiven van de taken naar meer openheid voor het team en de organisatie. Mogelijk zal de vrijwilliger zich dan ook meer en meer engageren voor andere noden van de organisatie. Taakloyaliteit zou dus een opstapje kunnen zijn naar team- en organisatieloyaliteit.”

Structuur primeert
Tot slot werd de vrijwilligers gevraagd welke kenmerken van vrijwilligersorganisaties zij belangrijk vinden om voor het eerst taken op te nemen én om zich daarna blijvend te engageren.
“Opvallend is dat men een goede organisatie cruciaal acht. 90% van de bevraagde vrijwilligers vindt dit belangrijk naar blijvend engagement toe. Een goede organisatie is belangrijker dan flexibiliteit (79%), het opdoen van ervaringen (73%), de variatie in taken (68%) of dat er veel plezier wordt gemaakt binnen de organisatie (73%). Het bieden van een vergoeding speelt amper een rol: slechts 15% van de vrijwilligers vindt dit belangrijk”, legt professor Stijn Baert uit. 
De mate waarin een vrijwilligersorganisatie toegankelijk is, speelt sterk mee in de beslissing om zich aan te sluiten of zich blijvend te engageren. Organisaties doen er goed aan zich open te stellen zowel voor vrijwilligers die zich willen inzetten voor een korte periode, als voor mensen die een langduriger engagement willen opnemen, met een open geest, open cultuur en open structuur waarin verschillende niveaus van betrokkenheid mogelijk zijn. Persoonlijk contact met vrijwilligers – en zeker met kandidaat-vrijwilligers - kan helpen hen welkom te doen voelen. 
Vrijwilligers investeren vaak heel wat tijd in hun taken. Ze hebben dan ook graag het gevoel dat die tijd goed besteed is. Organisaties kunnen hieraan bijdragen met goed taskmanagement: zorg dat je vrijwilligers alle informatie en materialen hebben die ze nodig hebben voor hun taken, en zorg voor voldoende begeleiding en opvolging. Ook op vlak van peoplemanagement hebben organisaties de troeven zelf in handen: zorg dat je je vrijwilligers waardeert voor hun werk, verenig ze rond een gemeenschappelijk doel door ze op een creatieve manier enthousiast te maken voor hun taken. Zet in op het plezier dat vrijwilligers hebben tijdens hun werk: dan gaan ze hun taken doen omdat ze ze graag doen, en niet omdat ze moeten.