'Ik wil mensen het gevoel geven dat ze er nog toe doen'
Onder de noemer ‘Brug Binnen Buiten’ helpen vrijwilligers ex-gedetineerden in Antwerpen na hun vrijlating. Ze bieden een luisterend oor en helpen met praktische zaken zoals administratie, het vinden van de weg naar hulpverlening, het zoeken naar een woning of een job. Onderzoek van UAntwerpen toont aan dat het project een belangrijke meerwaarde vormt voor zowel de ex-gedetineerden, de vrijwilligers die hen bijstaan als voor professionele hulpverleners.
“In een behoeftenonderzoek van 2012-2013 van de Antwerpse gevangenis en de VUB gaf maar liefst de helft van de bevraagde gedetineerden aan dat ze ondersteuning konden gebruiken bij het verlaten van de gevangenis”, zegt Inge Vandeurzen, beleidscoördinator in de gevangenis van Antwerpen. “In 2016 startten de vrijwilligers van Brug Binnen Binnen en de tijd was nu rijp om met een onderzoek na te gaan of we bereikten wat we vooropstelden. Ex-gedetineerden, vrijwilligers en professionals bevraagd over de meerwaarde van het project.”
Vrijwilligers bieden hulp op maat
Voor ex-gedetineerden bestaat de meerwaarde uit de praktische ondersteuning die ze krijgen van vrijwilligers, waardoor zaken sneller in orde geraken. Maar ook de emotionele steun die ze van hen krijgen, het luisterend oor, vinden ex-gedetineerden heel belangrijk. Volgens Inge Vandeurzen maakt het een groot verschil dat het niet om professionals gaat, maar om mensen die vrijwillig en onbezoldigd willen helpen. “Het zorgt voor gelijkwaardigheid. De vrijwilliger weet zelf ook niet alles en gaat samen met de cliënt op zoek. Het gaat om iemand die naast hen staat, die echt naar hen luistert en tijd vrijmaakt. Voor sommige ex-gedetineerden is dat nieuw; een aantal van hen ervaart dit voor de allereerste keer. Bovendien hebben ex-gedetineerden vooral nood aan hulp op maat. Vrijwilligers kunnen die bieden.”
“Vrijwilligers zien dat mensen met multiproblematieken het moeilijk hebben en dat er sneller naar hen wordt geluisterd als zij hen bijstaan”
Voor vrijwilligers zelf is het belangrijk dat ze een brugfunctie vervullen tussen hun cliënten en de samenleving. Ex-gedetineerden worden in de hulp- en dienstverlening met heel wat drempels geconfronteerd. Vrijwilligers zien dat de mensen die met multiproblematieken kampen het moeilijk hebben, en dat er sneller naar hen geluisterd wordt als zij hen bijstaan. Ze vinden het fijn om anderen te helpen. Het verbreedt hun kijk op de wereld, wat ze als een belangrijke meerwaarde zien.
“Sociale professionals zijn in dit project matchmakers”, zegt Inge Vandeurzen. “Ze koppelen elke vrijwilliger met een cliënt. Een goede match is cruciaal. Bij Brug Binnen Buiten werken sociale professionals op de achtergrond. Vrijwilligers gaan zelf aan de slag. Maar professionals spelen wel een sleutelrol door vrijwilligers te informeren, bij te sturen en bij te staan als coach. Die ondersteuning is voor vrijwilligers belangrijk om hun eigen rol goed te kunnen vervullen.”
Kantelmoment
“In principe komt elke gedetineerde in de gevangenis in Antwerpen in aanmerking voor bijstand van een vrijwilliger van Brug Binnen Buiten, al blijkt het een project in opstart waar op dit moment 21 vrijwilligers deel van uitmaken”, zegt Inge Vandeurzen. “Elke vrijwilliger gaat het engagement aan om één iemand te begeleiden, waardoor we zo’n 40 ex-gedetineerden per jaar kunnen laten bijstaan. Maar het project kan nog groeien.”
“Daarnaast gebeurt er ook binnen de gevangenis veel”, vult Inge Vandeurzen aan. “Eigenlijk zijn vrijwilligers nodig om wat er binnen al is gebeurd buiten verder te zetten. Dat is belangrijk, want het moment dat iemand vrijkomt, is een kantelmoment. Als je buitenkomt, verandert plots je hele wereld. Dat is niet makkelijk.”
“Vrijwilligers hebben een brugfunctie en ook professionele hulpverlening is vaak nog nodig. In die zin vult Brug Binnen Buiten een leemte in. Het zal nooit professionele hulpverlening vervangen, maar is er complementair aan.”
“Brug Binnen Buiten wordt heel positief geëvalueerd”, zegt Inge Vandeurzen. “In de gevangenis van Oudenaarde wordt op kleine schaal geëxperimenteerd om ook daar te starten met ondersteuning en de gevangenissen van Turnhout en Hasselt willen volgen. Brug Binnen Buiten startte als pilootproject, nu is er tijd en ruimte voor professionalisering, het uitbouwen van duurzame netwerken met professionele hulpverlening en bekendmaking van het project.”
Eye-opener
Luc is al twee jaar vrijwilliger bij Brug Binnen Buiten. Hij beaamt de resultaten van het onderzoek: “Vroeger had ik vooroordelen over de gevangenis. Maar toen ik de Begijnenstraat voor het eerst bezocht, vond ik dat pakkend. Werken met ex-gedetineerden klinkt zwaar, maar uiteindelijk zijn het mensen als iedereen. Brug Binnen Buiten is voor mij heel waardevol; het is een eye-opener. Ik heb nu een heel ander, genuanceerder beeld over de gevangenis en de mensen die daar leven.”
“Ik stond al drie gasten bij”, vertelt Luc. “Twee van hen waren dakloos. Het is hard als je vrijkomt en je geen thuis hebt. Ik zie dat mannen die uit de gevangenis komen moeilijk aan een woning of een job geraken.”
“Ik weet dat ik niemand kan veranderen of redden, maar ik wil mensen het gevoel geven dat ze er echt nog toe doen”
“Begeleiding duurt ongeveer vier maanden en we proberen te werken rond een concrete hulpvraag. Daarnaast hebben de gasten vaak nood aan een babbel. Als ik zelf vragen heb, kan ik altijd terecht bij de professionals van Brug Binnen Buiten. Want ik weet ook niet alles en ben maar een vrijwilliger, ik heb de wijsheid niet in pacht.”
“Soms dagen gasten niet op voor een afspraak, of komen ze opnieuw terecht in de gevangenis. Ik weet dat ik niemand kan veranderen of redden. Voor je aan dit vrijwilligerswerk begint, is het belangrijk om na te denken wat je ermee wilt bereiken. Ik wil mensen begeleiden, ik wil ze laten weten dat ze er niet alleen voor staan omdat ze een misstap hebben begaan, ik wil ze het gevoel geven dat ze er echt nog toe doen.”
Geïnteresseerd om je als vrijwilliger in te zetten voor Brug Binnen Buiten in Antwerpen? Neem dan contact op met brug.binnenbuiten@cawantwerpen.be