welzijn & zorg
'Herstel huist in momenten van stilte'
De essentie volgens Gina Peeters
Gina Peeters was tot 2015 beter bekend als VRT-schermgezicht Geena Lisa. Op het moment dat VRT besloot niet meer met omroepsters te werken, gooide ze het roer om en ging ze achter de schermen werken als coach voor de VRT-medewerkers. In deze rol wil ze het welzijn van de medewerkers vergroten en helpen om burn-outs te voorkomen.
Naast haar rol als coach op de VRT heeft ze ook een eigen praktijk, waar ze veel mensen uit de zorgsector begeleidt. “Zij staan erg onder druk. Sommigen komen op tijd bij mij aankloppen, als ze voelen dat het steeds zwaarder wordt. Anderen melden zich als het al te laat is en ze al uitgevallen zijn. Al is het nooit echt te laat natuurlijk. Als je problemen niet benoemt, worden ze gewoon erger. Er is vaak een onevenwicht tussen zorgen voor anderen en zorgen voor jezelf. Je moet goed voor jezelf zorgen om voor anderen te kunnen zorgen. Net als bij problemen op het vliegtuig: daar moet je ook eerst je eigen zuurstofmasker opzetten en dan pas de anderen helpen. Als mensen zo onder druk staan dat ze hun job niet meer kunnen uitoefenen zoals het hoort, dan moeten ze daar bij durven stilstaan en dat durven benoemen.”
“Er is steeds meer werk te doen met steeds minder mensen, waardoor de tijd per patiënt steeds korter wordt. Ik hoor zorgverleners vaak zeggen dat ze geen tijd meer hebben voor een babbeltje met hun patiënten, dat hun job gereduceerd wordt tot fysieke zorg. Dat probleem kan ik niet oplossen, maar ik vraag dan te focussen op wat wel nog goed gaat. Je kan niet tegen de stroom in blijven zwemmen. Als je situatie verandert, leer dan een nieuwe zwemslag, waardoor je toch met die nieuwe stroom mee kan. Zonder daarom een marionet te worden van een systeem…”
“Verander wat je kan, en aanvaard wat je niet kan veranderen. Je hebt een stem, laat ze horen, maar doe dat oplossingsgericht. De situatie is moeilijk, dan heb je de keuze: tegenwerken of een oplossing zoeken. Maar met tegenwerken zal je niet vaak winnen. Sommige mensen hebben meer tijd nodig dan anderen om te wennen aan veranderingen. Die mensen mag je als leidinggevende niet vergeten, zij hebben dan wat extra ‘sturing’ nodig. Dat ‘nieuwe leidinggeven’ is wel nog niet iedereen gegeven.”
Vandaag ‘hot’, morgen ‘not’
Sinds 2015 koos Gina voluit voor deze richting, maar in de periode die daaraan voorafging deed ze al veel kennis op en volgde ze verschillende opleidingen. “In de programma’s die ik maakte – denk maar aan Fata Morgana – had ik altijd al veel gesprekken met de mensen die deelnamen. Daar was ik ook al een beetje ‘coach’ en niet alleen presentatrice. Toen de VRT niet langer met omroepsters zou gaan werken, wilde ik wel aan boord blijven om mijn ervaring door te geven en om ‘mensenzorg’ te bieden aan onze schermgezichten. Zij staan onder druk: vandaag ben je ‘hot’, morgen misschien ‘not’. Sociale media spelen hier een belangrijke rol in. Negatieve reacties kunnen een zware druk leggen op iemand. Als je in de schijnwerpers staat, ben je tegenwoordig echt een schietschijf. Mensen die kritisch reageren op Facebook zijn zich er niet altijd van bewust hoe hard dat kan aankomen. Als er 100 reacties komen, en 98 daarvan zijn positief, dan zijn het toch die twee negatieve die ons uit onze slaap houden. Sommigen zeggen: ‘Dat raakt mij niet.’ Maar ik weet dat dat niet waar is. Ik leer hen dat plaatsen en in evenwicht brengen. Lees de positieve kritieken opnieuw. Tien keer als het moet, als tegengewicht tegen die negatieve.”
‘Selfness is het nieuwe wellness’
“Welzijn betekende lang goed voor jezelf zorgen, sporten, gezond eten, eens naar de sauna gaan. Selfness daarentegen gaat niet over wat je in je mond steekt, maar wel wat je in je hoofd steekt: hoe sta je in het leven? De aandacht voor zelfbewustzijn is aan het groeit: naast kookboeken zie je ook steeds meer boeken over mentale veerkracht naar boven schieten in de verkoopcijfers. Dat kan ik alleen maar toejuichen.”
Wat betekent mentale veerkracht voor haar? “Veerkracht is de capaciteit om te kunnen omgaan met veranderingen, tegenslagen en druk. Ontvang die tegenslag, leer eruit, verander iets en veer terug. Kijk eens naar jezelf: hoe kan je anders omgaan met je situatie? Kan je je stress loslaten en tot rust komen? Je hoeft daarom geen bocht van 180 graden te maken. Maar stilstaan en stilte toelaten doen we bijna niet meer. En daar zitten net de herstelmomenten. Durf jezelf in vraag te stellen: leef ik het leven dat ík wil leven? Of het leven dat me opgedrongen wordt door anderen? Door mijn werkgever, mijn gezin, mijn familie… Als je daarover begint na te denken, kan je wel eens tegen een muur aanbotsen. Het is dus niet altijd even prettig, maar de uitkomst is meestal wel positief. Soms is het voldoende iets kleins te veranderen. Durf je grenzen kennen en bewaken. Wees niet bang voor een schuldgevoel. Vraag je niet af wat ‘ze’ ervan gaan denken. Want daar stoppen we ons hoofd ook vol mee.”
Spelen die sociale media ook een rol bij het feit dat we geen stilte meer toelaten? “Zeker. Vanaf het moment dat we even niets te doen hebben, grijpen we naar de telefoon om te gaan scrollen op Facebook of Instagram. Als je wil, rinkelt dat toestel de hele dag door: Messenger, Facebook, sms, telefoon, Whatsapp, email… Daar word je gek van. Bij elk geluidje dat je telefoon maakt, maakt je lichaam een kleine dosis adrenaline aan. Na een tijdje wordt dat chronisch. Zet die meldingen beter uit, en plan momenten in waarop je je telefoon checkt. Let op, ik ben er zeker niet tegen sociale media. Ze hebben onze kijk op de wereld vergroot en maken relaties met andere mensen vaak makkelijker. Voor mij is het een inspiratiebron die ik op een positieve manier inzet. Maar als het te veel prikkelt moet je het beter afbakenen. Veel mensen hebben constant angst om iets te missen. ‘Ik kan mijn mail niet uitzetten.’ Waarom niet? De wereld zal niet stoppen met draaien, hooguit zal iemand misschien een uurtje moeten wachten op je antwoord. Het is geen stap achteruit om opnieuw wat rust in te bouwen in onze dag. Er is een grens bereikt, en we worden ons daar stilaan bewust van. De digitale revolutie is zo snel gegaan, en wij hebben een ‘oud brein’ dat zich niet zo snel aanpast aan die veranderingen. De ‘computer’ in ons hoofd evolueert traag. De vele ‘programma’s’ die we er nu in willen steken, passen daar zo snel niet in. Niet verwonderlijk dat het hier en daar eens vastloopt.”
Kleine en grote levensvragen
“Heel vaak hoor ik van mensen: ‘Ik heb alles: een gezin, een job, een huis, een auto, elk jaar gaan we op reis. En toch voel ik me niet goed.’ We zijn wel dankbaar, maar waarom leven wij, wat is de zin van ons leven? Daar lopen veel mensen tegenaan. Soms moet je durven toegeven: ik heb alles uit mijn job gehaald wat erin zat, en het is op. Bekijk dan of het mogelijk om binnen je job een aantal dingen te veranderen zodat je bij dezelfde werkgever kan blijven, of dat je echt de sprong waagt naar iets volledig nieuws.”
“We moeten zo lang werken dat het bijna niet mogelijk is om zo lang aan een stuk exact hetzelfde te doen. Heel wat werkgevers zien dat ook in, en staan ervoor open om samen met de werknemer te bekijken hoe de job eventueel wat aangepast kan worden. Maar soms lukt dat niet, en dan moet je durven springen. Verandering is niet altijd slecht. Verandering houdt vaak ook groei in. Maar het moet niet te snel gaan, want dan kunnen we niet volgen.”
De hardware en software van ons brein
“Mensen die met stress en burn-out bij mij komen, geef ik in de eerste sessie vaak gewoon psycho-educatie. Ik leer hen hoe onze harde schijf – ons brein – in elkaar zit. Da’s voor iedereen hetzelfde. Maar de software moeten we zelf schrijven. Dan zie je mensen inzicht verwerven. Dat vind ik nog een hiaat in ons onderwijs: je leert bij biologie over de spieren en de spijsvertering en de geslachtsorganen. Maar hoe werkt ons brein? Dat komt niet of maar heel beperkt aan bod. Psychologie zou basiskennis moeten zijn. Een uurtje per week in het middelbaar volstaat. We zouden onszelf beter begrijpen, en ook anderen beter begrijpen waardoor we verdraagzamer zijn en beter kunnen samenleven. Als iemand begint te roepen en te tieren op de werkvloer, is dat een teken van stress. Sommigen vechten, anderen vluchten, nog anderen verstarren. Als je dat kent en herkent bij anderen, en je weet hoe je daarmee moet omgaan, dan kunnen we zorgzamer omgaan met elkaar en met onszelf.”
“Er is steeds meer werk te doen met steeds minder mensen, waardoor de tijd per patiënt steeds korter wordt. Ik hoor zorgverleners vaak zeggen dat ze geen tijd meer hebben voor een babbeltje met hun patiënten, dat hun job gereduceerd wordt tot fysieke zorg. Dat probleem kan ik niet oplossen, maar ik vraag dan te focussen op wat wel nog goed gaat. Je kan niet tegen de stroom in blijven zwemmen. Als je situatie verandert, leer dan een nieuwe zwemslag, waardoor je toch met die nieuwe stroom mee kan. Zonder daarom een marionet te worden van een systeem…”
“Verander wat je kan, en aanvaard wat je niet kan veranderen. Je hebt een stem, laat ze horen, maar doe dat oplossingsgericht. De situatie is moeilijk, dan heb je de keuze: tegenwerken of een oplossing zoeken. Maar met tegenwerken zal je niet vaak winnen. Sommige mensen hebben meer tijd nodig dan anderen om te wennen aan veranderingen. Die mensen mag je als leidinggevende niet vergeten, zij hebben dan wat extra ‘sturing’ nodig. Dat ‘nieuwe leidinggeven’ is wel nog niet iedereen gegeven.”
Vandaag ‘hot’, morgen ‘not’
Sinds 2015 koos Gina voluit voor deze richting, maar in de periode die daaraan voorafging deed ze al veel kennis op en volgde ze verschillende opleidingen. “In de programma’s die ik maakte – denk maar aan Fata Morgana – had ik altijd al veel gesprekken met de mensen die deelnamen. Daar was ik ook al een beetje ‘coach’ en niet alleen presentatrice. Toen de VRT niet langer met omroepsters zou gaan werken, wilde ik wel aan boord blijven om mijn ervaring door te geven en om ‘mensenzorg’ te bieden aan onze schermgezichten. Zij staan onder druk: vandaag ben je ‘hot’, morgen misschien ‘not’. Sociale media spelen hier een belangrijke rol in. Negatieve reacties kunnen een zware druk leggen op iemand. Als je in de schijnwerpers staat, ben je tegenwoordig echt een schietschijf. Mensen die kritisch reageren op Facebook zijn zich er niet altijd van bewust hoe hard dat kan aankomen. Als er 100 reacties komen, en 98 daarvan zijn positief, dan zijn het toch die twee negatieve die ons uit onze slaap houden. Sommigen zeggen: ‘Dat raakt mij niet.’ Maar ik weet dat dat niet waar is. Ik leer hen dat plaatsen en in evenwicht brengen. Lees de positieve kritieken opnieuw. Tien keer als het moet, als tegengewicht tegen die negatieve.”
‘Selfness is het nieuwe wellness’
“Welzijn betekende lang goed voor jezelf zorgen, sporten, gezond eten, eens naar de sauna gaan. Selfness daarentegen gaat niet over wat je in je mond steekt, maar wel wat je in je hoofd steekt: hoe sta je in het leven? De aandacht voor zelfbewustzijn is aan het groeit: naast kookboeken zie je ook steeds meer boeken over mentale veerkracht naar boven schieten in de verkoopcijfers. Dat kan ik alleen maar toejuichen.”
Wat betekent mentale veerkracht voor haar? “Veerkracht is de capaciteit om te kunnen omgaan met veranderingen, tegenslagen en druk. Ontvang die tegenslag, leer eruit, verander iets en veer terug. Kijk eens naar jezelf: hoe kan je anders omgaan met je situatie? Kan je je stress loslaten en tot rust komen? Je hoeft daarom geen bocht van 180 graden te maken. Maar stilstaan en stilte toelaten doen we bijna niet meer. En daar zitten net de herstelmomenten. Durf jezelf in vraag te stellen: leef ik het leven dat ík wil leven? Of het leven dat me opgedrongen wordt door anderen? Door mijn werkgever, mijn gezin, mijn familie… Als je daarover begint na te denken, kan je wel eens tegen een muur aanbotsen. Het is dus niet altijd even prettig, maar de uitkomst is meestal wel positief. Soms is het voldoende iets kleins te veranderen. Durf je grenzen kennen en bewaken. Wees niet bang voor een schuldgevoel. Vraag je niet af wat ‘ze’ ervan gaan denken. Want daar stoppen we ons hoofd ook vol mee.”
Spelen die sociale media ook een rol bij het feit dat we geen stilte meer toelaten? “Zeker. Vanaf het moment dat we even niets te doen hebben, grijpen we naar de telefoon om te gaan scrollen op Facebook of Instagram. Als je wil, rinkelt dat toestel de hele dag door: Messenger, Facebook, sms, telefoon, Whatsapp, email… Daar word je gek van. Bij elk geluidje dat je telefoon maakt, maakt je lichaam een kleine dosis adrenaline aan. Na een tijdje wordt dat chronisch. Zet die meldingen beter uit, en plan momenten in waarop je je telefoon checkt. Let op, ik ben er zeker niet tegen sociale media. Ze hebben onze kijk op de wereld vergroot en maken relaties met andere mensen vaak makkelijker. Voor mij is het een inspiratiebron die ik op een positieve manier inzet. Maar als het te veel prikkelt moet je het beter afbakenen. Veel mensen hebben constant angst om iets te missen. ‘Ik kan mijn mail niet uitzetten.’ Waarom niet? De wereld zal niet stoppen met draaien, hooguit zal iemand misschien een uurtje moeten wachten op je antwoord. Het is geen stap achteruit om opnieuw wat rust in te bouwen in onze dag. Er is een grens bereikt, en we worden ons daar stilaan bewust van. De digitale revolutie is zo snel gegaan, en wij hebben een ‘oud brein’ dat zich niet zo snel aanpast aan die veranderingen. De ‘computer’ in ons hoofd evolueert traag. De vele ‘programma’s’ die we er nu in willen steken, passen daar zo snel niet in. Niet verwonderlijk dat het hier en daar eens vastloopt.”
Kleine en grote levensvragen
“Heel vaak hoor ik van mensen: ‘Ik heb alles: een gezin, een job, een huis, een auto, elk jaar gaan we op reis. En toch voel ik me niet goed.’ We zijn wel dankbaar, maar waarom leven wij, wat is de zin van ons leven? Daar lopen veel mensen tegenaan. Soms moet je durven toegeven: ik heb alles uit mijn job gehaald wat erin zat, en het is op. Bekijk dan of het mogelijk om binnen je job een aantal dingen te veranderen zodat je bij dezelfde werkgever kan blijven, of dat je echt de sprong waagt naar iets volledig nieuws.”
“We moeten zo lang werken dat het bijna niet mogelijk is om zo lang aan een stuk exact hetzelfde te doen. Heel wat werkgevers zien dat ook in, en staan ervoor open om samen met de werknemer te bekijken hoe de job eventueel wat aangepast kan worden. Maar soms lukt dat niet, en dan moet je durven springen. Verandering is niet altijd slecht. Verandering houdt vaak ook groei in. Maar het moet niet te snel gaan, want dan kunnen we niet volgen.”
De hardware en software van ons brein
“Mensen die met stress en burn-out bij mij komen, geef ik in de eerste sessie vaak gewoon psycho-educatie. Ik leer hen hoe onze harde schijf – ons brein – in elkaar zit. Da’s voor iedereen hetzelfde. Maar de software moeten we zelf schrijven. Dan zie je mensen inzicht verwerven. Dat vind ik nog een hiaat in ons onderwijs: je leert bij biologie over de spieren en de spijsvertering en de geslachtsorganen. Maar hoe werkt ons brein? Dat komt niet of maar heel beperkt aan bod. Psychologie zou basiskennis moeten zijn. Een uurtje per week in het middelbaar volstaat. We zouden onszelf beter begrijpen, en ook anderen beter begrijpen waardoor we verdraagzamer zijn en beter kunnen samenleven. Als iemand begint te roepen en te tieren op de werkvloer, is dat een teken van stress. Sommigen vechten, anderen vluchten, nog anderen verstarren. Als je dat kent en herkent bij anderen, en je weet hoe je daarmee moet omgaan, dan kunnen we zorgzamer omgaan met elkaar en met onszelf.”