welzijn & zorg

‘Ik wil niet focussen op miserie, ik wil sociaal werk tonen zoals het is’

Sociaal werk in beeld: een interview met fotograaf Philippe Swiggers
3.05.2018
Foto's
Philippe Swiggers

Op 24 mei vindt de Sociaalwerkconferentie plaats in Brussel. In het kader van die conferentie loopt van 4 mei tot 3 juni een expo onder de naam ‘TROTS’ over sociaal werk in het Museum Dr. Guislain in Gent. Wat kunnen we van deze expo verwachten? Weliswaar sprak met fotograaf Philippe Swiggers. (Lees onderaan het artikel hoe je een van de vijf exemplaren van het fotoboek Trots kan winnen!)

“In mijn werk probeer ik altijd ‘echte’ foto’s te maken”, zegt Philippe. “Ik wil zo min mogelijk in scène zetten. Zelfs in mijn commercieel werk wil ik mensen fotograferen zoals ze zijn, situaties laten zien die echt zijn. Het idee om een reportage te maken over sociaal werk sprak me daarom heel erg aan. Sociaal werkers staan midden in het leven en zo wilde ik hen ook vastleggen op foto. Voor mijn reportage hoefden ze enkel hun job te doen. Zo wilde ik hen tonen.”

Professionele vriend

“Voor ik aan deze reportage begon, dacht ik bij sociaal werk vooral aan straathoekwerkers en daklozenopvang, maar het is zoveel meer dan dat. Sociaal werk is ook een boswandeling maken met jongeren met problemen, kinderen in moeilijke situaties een fijne namiddag bezorgen, een welgemeende knuffel die mensen het gevoel geeft dat ze er niet alleen voor staan. Kleine dingen, die deze job zo warm en waardevol maken. Ook die dingen wilde ik tonen.” 

“Voor deze reportage kwam ik op plekken waar ik anders niet snel zou komen en ik werd soms erg aangegrepen door de verhalen van de mensen die ik in beeld bracht. Zo ontmoette ik Karin, een vrouw met jongdementie. Ze vroeg me in één minuut tijd twee keer of ik huisdieren heb, ze weet soms niet meer wie haar kleinkinderen zijn. Heel confronterend, terwijl ze nog zoveel levensvreugde heeft.”

“Mooi om te zien hoeveel vertrouwen en respect er kan zijn tussen een sociaal werker en zijn cliënt. Een soort vriendschapsrelatie die toch professioneel is".“Ook het verhaal van Pascal, een ex-dakloze die nu chemo krijgt en een klein huisje heeft gevonden, greep me aan. Simon, de straathoekwerker die hem begeleidt, heeft een unieke band opgebouwd met Pascal. Het is heel mooi om te zien hoeveel vertrouwen en respect er kan zijn tussen een sociaal werker en zijn cliënt. Ze hebben een soort van vriendschapsrelatie die toch professioneel is. Heel bijzonder.”

“Een van mijn favoriete foto’s uit deze expo is een beeld van een sociaal werkster die haar cliënt omhelst nadat ze haar kwam vertellen dat ze na een lange procedure eindelijk een verblijfsvergunning kreeg. De sociaal werkster is oprecht blij en reageert heel spontaan. Het is een beeld met heel veel emotie. Ik hou van foto’s die mensen kunnen raken.” 

Met handen en voeten

“Sociaal werkers moeten heel duidelijk een bepaalde passie, een bepaalde drive hebben. Anders hou je zo’n job niet vol. Mensen graag zien is een must. Ik denk dat deze job weleens onderschat wordt, dat sociaal werkers niet altijd voldoende gewaardeerd worden. Simon, de straathoekwerker die daklozen begeleidt, vertelde me bijvoorbeeld ook over de cliënten die hij al verloor doordat ze stierven. Zulke zaken moet hij verwerken.” 

"Sociaal werkers moeten een passie, een drive hebben. Mensen graag zien is een must.” 

“De sociaal werkers die ik in beeld heb gebracht, waren stuk voor stuk heel gedreven. En ik ben heel dankbaar dat ik zoveel verschillende mensen heb ontmoet, elk met hun eigen verhaal, met wie ik telkens een andere connectie had. Want ja, ik moest het vertrouwen van mensen wel winnen vooraleer ik aan de slag kon. Het is erg delicaat om mensen die het moeilijk hebben te fotograferen. Ik wilde geen sensatie, het was niet de bedoeling om te focussen op miserie. Ik moest daarbij het vertrouwen winnen van zowel cliënten als van sociaal werkers. Want vaak zijn sociaal werkers heel beschermend tegenover hun cliënten, vaak veel meer dan die mensen zelf.”

“Ik wilde cliënten ook niet al te herkenbaar in beeld brengen. Ik keek daarbij vooral naar handen en voeten, omdat sociaal werkers hun job ook ‘met handen en voeten’ moeten doen. De mensen die ik wel herkenbaar fotografeerde – omdat bijvoorbeeld hun gelaatsuitdrukking heel belangrijk was – worden op een respectvolle manier geportretteerd. En sommige mensen vonden het gewoon ook fijn dat zij eens in beeld kwamen, op een positieve manier.”

Fotoboek en expo

“Het idee voor deze reportage kwam van Bert Lambeir, directeur van het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) Oost-Brabant. Hij contacteerde mij voor deze opdracht en ik was direct geïnteresseerd. Hij nam ook contact op met Erik Vlaminck, de auteur die onder meer bekend is van zijn column Dikke Freddy. Het fotoboek en de tentoonstelling is een samenwerking tussen ons drie. Zonder Bert was er geen boek; hij klopte aan bij het Museum Dr. Guislain en het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.”

“Ik werkte een jaar lang aan deze reportage. Het fotoboek vormt een selectie van ongeveer 100 foto’s. De expo toont een selectie rond vier verhalen: jongdementie, kinderen en jongeren, daklozen en vluchtelingen.”

“Ik maakte een paar jaar geleden van mijn passie mijn werk door voltijds aan de slag te gaan als professioneel fotograaf. Ik deed tot nu toe vooral commercieel werk, maar reportages zoals deze vragen naar meer. Het kriebelt om een uitgebreide reportage te maken over jongdementie, om te focussen op één problematiek. Daar zou ik in de toekomst heel graag rond willen werken.” 

WEDSTRIJD: wanneer was jij trots op sociaal werk? Mail jouw mooiste verhaal over sociaal werk naar info@weliswaar.be, en maak kans op één van de vijf exemplaren van het fotoboek Trots met de verzamelde foto's van de hand van Philippe Swiggers. 

De tentoonstelling TROTS is van 4 mei tot 3 juni te zien in het Museum Dr. Guislain in Gent. Het fotoboek TROTS is vanaf 4 mei verkrijgbaar in alle boekhandels.