kinderen & jongeren

Tienerpooiers in Brussel: georganiseerde mensenhandel

Ook meisjes uit rijkere families kunnen slachtoffer zijn
16.12.2020
Foto's
Belga Image

Onderzoek van Child Focus naar tienerpooiers in Brussel legt een harde realiteit bloot. Tienerpooiers bestaan er wel degelijk en het fenomeen is veel breder dan gedacht. De slachtoffers zijn niet alleen meisjes uit de jeugdzorg, maar komen ook uit welgestelde gezinnen. Sommige slachtoffers zijn amper elf jaar. Zowel slachtoffers als daders blijven vaak onder de radar. 

Tussen 2015 en 2019 opende Child Focus 144 dossiers over (mogelijke) slachtoffers van tienerpooiers in ons land. Maar volgens de organisatie is dat slechts het topje van de ijsberg. Het is niet nieuw dat tienerpooiers kwetsbare meisjes of meisjes uit jeugdvoorzieningen viseren, maar dat blijken niet de enige slachtoffers, blijkt uit het Brusselse onderzoek. Tienerpooiers richten daar hun pijlen ook op minderjarigen uit Oost-Europa die aan armoede willen ontsnappen; het gaat met andere woorden ook om internationaal georganiseerde mensenhandel. 
Daarnaast vallen ook meisjes uit welgestelde gezinnen uit de zuidrand van Brussel en Waals-Brabant ten prooi. Zij worden via het internet gegroomd en bij hen spelen daders vooral het romantische aspect uit. Al snel worden er naaktbeelden uitgewisseld die gebruikt worden om de meisjes te chanteren. Slachtoffers schamen zich en willen absoluut niet dat hun ouders er iets van weten. Ze blijven onder de radar door een dubbelleven te leiden en ze laten geen alarmbellen afgaan door weg te lopen of weg te blijven van school. Hun ouders weten vaak van niets. 
“Slachtoffers blijven onder de radar door een dubbelleven te leiden. Hun ouders weten vaak van niets” 

Jonge slachtoffers, jonge daders

De daders zijn meestal erg goed georganiseerd en opereren via een netwerk dat soms internationaal is, of in Brussel ook een stadsbende kan zijn. Ze zijn vaak jong – tussen de 20 en 30 jaar – en ze zijn charmant en vlot. Ze zoeken zoveel mogelijk inkomstenbronnen en de prostitutie van jonge meisjes is er daar slechts één van. Als het ze te heet wordt onder hun voeten, verplaatsen ze hun praktijken zonder problemen naar een andere gemeente of stad. Van enig moreel besef is geen sprake. 
Tienerpooiers kiezen hun slachtoffers niet lukraak, maar gaan doelgericht te werk. Ze groomen meisjes die kwetsbaar zijn of die willen rebelleren tegen hun ouders. Opvallend is dat de meisjes zelf niet altijd de link leggen met seksuele uitbuiting; in hun ogen doen ze escorte. Ze zien prostitutie als iets pejoratief dat onder dwang gebeurt, escorte suggereert dat wat zij doen meer ‘vrijwillig’ gebeurt. Daders en slachtoffers hebben een ambiguë relatie die allesbehalve zwart-wit is; tienerpooiers overtuigen meisjes dat ze echt van hen houden en slagen er vaak in om ze op een bepaalde manier te doen instemmen, een tactiek die stukken efficiënter blijkt dan bot geweld. 
“Daders en slachtoffers hebben een ambiguë relatie die allesbehalve zwart-wit is” 


Doorgedreven samenwerking

Volgens Child Focus worden er te weinig mensen en middelen ingezet om de tienerproblematiek echt aan te pakken en om wat er op papier staat wat betreft de strijd tegen mensenhandel en seksuele uitbuiting ook daadwerkelijk toe te passen in elk gerechtelijk arrondissement en in elke politiezone. Daarnaast blijkt de opsporing van tienerpooiers een heikel punt. Het internet en sociale media vormen dé ronselplatformen bij uitstek, wat maakt dat niemand echt een volledig inzicht heeft in de werking en tactieken van tienerpooiers of de identiteit van slachtoffers en daders. 
Child Focus pleit ook voor meer plaatsen in de gespecialiseerde opvang van slachtoffers en voor een doorgedreven coördinatie en samenwerking tussen politiediensten, magistraten en andere actoren zoals de gespecialiseerde centra voor slachtoffers van mensenhandel. Sarah De Hovre, directeur van PAG-ASA – een Brusselse hulpverleningsorganisatie die de strijd aanbindt tegen mensenhandel – formuleert het op de website van Child Focus als volgt: 
“Het is essentieel dat terreinactoren er zich bewust van zijn dat tienerpooiers echte mensenhandelaars zijn. Hun slachtoffers worden best aangemeld bij één van drie centra voor slachtoffers van mensenhandel, waar ze gespecialiseerde info en juridische begeleiding kunnen krijgen. Al meer dan 25 jaar bestaat er een ketenaanpak waarbij politie, justitie en hulpverlening nauw samenwerken, maar minderjarigen glippen dikwijls door de mazen van het net omwille van hun atypisch profiel. Daarom zou PAG-ASA haar samenwerking met de jeugdzorg en andere actoren uit Brussel verder willen uitbouwen.” 

In 2019 ontwikkelde Child Focus ‘Girl Power Squad’, een nieuw hulpmiddel dat moet voorkomen dat kwetsbare meisjes slachtoffer worden van tienerpooiers. De tool zorgt ervoor dat begeleiders uit jeugdhulpvoorzieningen op een toegankelijke manier met meisjes kunnen praten over het gevaar van tienerpooiers. Via ‘Girl Power Squad’ werken de meisjes en de begeleiders eerst samen rond thema’s als zelfbeeld, gezonde relaties en seksualiteit. Daarna maken ze kennis met de risico’s en oorzaken van slachtofferschap van tienerpooiers. Ze krijgen ook info over hulporganisaties waar slachtoffers terechtkunnen. Ook wordt het belang van het hebben van een vertrouwenspersoon onderstreept.

Child Focus voerde dit onderzoek in opdracht van equal.brussels. In 2015 voerde Child Focus onderzoek naar slachtoffers van tienerpooiers in Vlaanderen. 
Lees het volledige onderzoek ‘Slachtoffers van tienerpooiers in Brussel – exploratief onderzoek naar het bestaan van de problematiek en de mogelijke aanpak ervan’ van Child Focus. 
Auteurs van het onderzoek: Chaim Demarée en Charlotte Verhofstadt, Child Focus. Zij spraken voor dit onderzoek met mensen uit het middenveld, de jeugdzorg, de politie en het parket.