Staying alive
De Zuid-Koreaanse film Parasite was de grote winnaar van de Oscars dit jaar. In die tragikomedie probeert een arme familie zoveel mogelijk geld afhandig te maken van een rijke familie. De arme mensen wonen in een vuile kelder, de rijke mensen in een luxueuze villa. Het verschil tussen beide families is enorm. Parasite roept controverse op, omdat we uiteraard in een tijd leven waarin sociale ongelijkheden opnieuw zichtbaarder zijn.
Ze zijn ook niet verzonnen. Voor het eerst in decennia is bijvoorbeeld in achtergestelde regio’s van Groot-Brittannië de levensverwachting van mannen en vrouwen aan het dalen. Hetzelfde fenomeen bestaat ook in verpauperde regio’s her en der in Europa. Slechte huisvesting, slechte werkomstandigheden, slechte arbeidscontracten, slechte toegang tot gezondheids- en welzijnszorg: die cocktail leidt sowieso tot minder gezondheid. De doelstelling van de Britse regering om de gezonde levensjaren van de gemiddelde Brit tegen 2035 met vijf extra jaren te verlengen lijkt veraf.
Terwijl de Britse klassenmaatschappij springlevend is, hebben wij hoe dan ook meer gelijkheid georganiseerd. Die rauwe Britse toestanden lijken bij ons tot het verleden te behoren. Ze vormen bijvoorbeeld de basis van de musical Daens, waarvan Studio 100 dit voorjaar een nieuwe versie lanceert. Het iconische verhaal over de opstandige pastoor uit Aalst toont nog steeds kernachtig hoe veiligheids- en gezondheidsrisico’s onze samenleving ooit verscheurden. Op een eeuw tijd hebben we die situatie helemaal gekeerd, zijn we met zijn allen veel welvarender en gezonder geworden, en hebben we een sterke sociale zekerheid uitgebouwd. Maar dat betekent uiteraard niet dat we ongelijkheid hebben uitgeroeid. Recent Brits onderzoek bij vijftigplussers wijst uit dat rijkdom een van de meest bepalende factoren is en blijft bij het bereiken van een gezonde oude dag. Rijke mannen en vrouwen kunnen zomaar eventjes tot negen extra gezonde levensjaren meer halen dan hun armere lotgenoten. Die scherpe gezondheidsongelijkheid is hardnekkig en heb je bij ons ook.
De babyboomers die nu volop de vergrijzing belichamen, waren jong in de mythische sixties en seventies. John Travolta, de grote ster van Grease en Saturday Night Fever, is een bejaarde man van 66. Hij danst ‘Staying Alive’ met knarsende knieën. Voor die generatie was vrijheid vaak het hoogste goed: de bevrijding van morele, familiale en maatschappelijke conventies. Vandaag staan ze op de drempel van een zorgintense fase in hun leven. Niet zozeer vrijheid, maar wel financiële draagkracht zal mee een fundamenteel verschil in hun toekomstige levens- en zorgkwaliteit maken. Gelukkig voor hen en voor ons is de georganiseerde solidariteit springlevend en blijft de grimmige wereld in Parasite een uitzondering.